پس از آنکه سالک الی الله، در محضر انسان کاملِ بهشتی، مراتب یقین را طی نمود، با نگاه به زندگی گذشته و وضعیت کنونی خود، خویشتن را غرق در نعمت‌های بهشتی صاحب ولایت و بهره‌مند از سلامتی و آرامش می‌یابد. آنگاه پروردگارش از ضمیر او، نفس مطمئنه‌اش را مورد سؤال قرار می‌دهد که در برابر نعمت آگاهی، شهود یقینی و شناخت زشت و زیبای دنیا، چگونه پروردگار کریمت را شکر نمودی و در قیامت چه ارمغانی را با خود به محضر ربّ خویش می‌بری؟ ﴿ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یوْمَئِذٍ عَنِ النَّعیمِ﴾؛[1] «سپس،…
نکته‌های عرفانی از متشابهات قرآن
بعد از زیارت مقابر، و در واقع، تسلیم و بیعت با انسانِ مُرده از هوای نفس، شرط اصلی رسیدن به مراتب یقین، صبر و استقامت عاشقانه در محضر چنین انسان کاملی است؛ چنان‌که وقتی موسی کلیم‌‌الله(ع) برای بهره‌مندی از علم لدنّی به زیارت خضر ولی‌الله(ع) رفت، آن ولیّ خدا بر موضوع صبر و شکیبایی در طریقت تأکید نمود. در پرتو چنین صبری است که رهرو صراط کمال و جمال، حقیقت دنیا را که جهنمِ شهوت و غضب است، توسط علم درک می‌کند و به آگاهی و علم‌الیقین می‌رسد و سپس،…
یقین، به معنای باور استوار قلبی است و دارای سه مرتبه می‌باشد که در نزد ولیّ خدا به دست می‌آید: مرتبه اوّل، «علم‌الیقین» است که به واسطه علم و آگاهی به حقایق برای انسان ایجاد می‌گردد. مرتبه دوم، «عین‌الیقین» است که به سبب رؤیت حقایق برای آدمی حاصل می‌شود و مرتبه سوم، «حقّ‌الیقین» است که انسان توسط لمس‌کردن حق، به آن می‌رسد و تمامی وجودش جلوه‌گاه حق می‌گردد. به عنوان مثال، وقتی انسان به گلستان سرسبز و خوشبویی که در پشت تپه‌ای قرار دارد، نزدیک می‌شود، بوی خوش آن به…
آدمی از اسارت شرک و شک رها نمی‌گردد، مگر اینکه به زیارت مقابر که در حقیقت، دیدار مقرّبان رحیمی است، برود و به واسطه تسلیم، در حریم ولایی و سرشار از آرامش آنان قرار گیرد؛ چرا که انسان تنها در محضر معنوی و بهشتی این غیرتمندان شجاع و جوانمردان فانی از نفس است که می‌تواند خود و خانواده‌اش را از شرّ شیاطین جن و انس حفظ نماید و از آتش سوزانِ کثرت‌طلبی و فخرفروشی در امان بماند.[1] سالک الی الله، به واسطه حضور عاشقانه در قلعه ولایی مقرّبان و بهره‌مندی…
افزون‌طلبی و فخرفروشی در مال و منال و مقام دنیایی، انسان را به غرور و غفلت دچار می‌سازد و او را از حرکت در مسیر کمال باز می‌دارد؛ اما اگر به زیارت مقابر برود و در آن جایگاه، تهذیب نفس نماید، از اسارت کثرت‌طلبی و ثروت‌اندوزی نجات می‌یابد. منظور از مقابر، حریم مقرّبانی است که از هوای نفس مرده و صاحب نفس مطمئنه گشته‌اند؛ همان سابقان مخلَصی که در صراط ولایت، به منزلت «عبادی» بار یافته‌اند و حقیقت «جنّتی» در آنان جلوه‌گر شده است.[1] وجود مطهّر ایشان، سرشار از نسیم…
دروغگویان خطاکار که پشت سر پیشوایان و همراه دوستان گمراهشان با عشق و علاقه گام برمی‌دارند، سرانجام دردناکی در انتظار آنان است؛ بدین ترتیب که پروردگار، موی پیشانی‌شان را می‌گیرد و توسط مأموران عذابِ همسنخ آنها، به همکیشانشان در عالم حیوانی یا پست‌تر از حیوانی ملحق می‌گرداند. تنها راه نجات آدمی از چنین عاقبت شومی، به بیان ﴿كَلاَّ لا تُطِعْهُ وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ﴾،[1] این است که در سرای دنیا، به وسوسه طغیانگران اهل علم و محروم از طهارتِ قلب، گوش فرا ندهد و با سجده، یعنی اطاعت عاشقانه از…
کسی که از امر پروردگارش غفلت می‌ورزد و از راه نورانی و روحانی او خارج می‌گردد، مصداق جن و انسی است که در روز قیامت سؤالی از خطاهایش نمی‌شود و در واقع، نیازی به سؤال نمی‌باشد؛ چرا که سیمای ظلمانی‌اش به یکی از صورت‌های گوناگون حیوانی یا پست‌تر از آن آشکار می‌شود و صورت و اعضای او گواه روشنی بر اعمال گذشته‌اش می‌گردد. به عنوان مثال، کسی که به صورت سگ محشور می‌شود، دست و پا و صدای او، شاهدی بر اعمال حیوانی گذشته اوست.[1] از این‌رو، خداوند رحمان که…
اکثریت آدمیان، علم را از طریق قلم و بدون طهارت قلب به دست می‌آورند و به طغیانگری و سرکشی دچار شده و در زمره جن و انس محسوب می‌شوند.[1] ویژگی بارز این گروه، روی‌گردانی از حق و تکذیب اولیای رحمانی است. این طغیانگرانِ صاحب علم، نمازگزاران واقعی، یعنی مؤمنان مطیع را که اهل هدایت و تقوا هستند، وسوسه نموده و تلاش می‌کنند که ایشان را از بندگی پروردگار بازدارند؛ اما غافل از آن هستند که خداوند در وجود خودِ آن سرکشان، شاهد و ناظر بر اعمال آنهاست و روزی به…
آفرینش انسان از خونِ بسته،[1] اشاره لطیفی است به بُعد ظاهری خلقت او که به تعلقات دنیایی گرایش دارد؛ همان‌طور که تعبیر خلقت او از گِل چسبنده،[2] به دلبستگی شدیدش به جاذبه‌های مُلکی، اشاره دارد. از این‌رو، آدمی برای رسیدن به علم قلبی، نیازمند تزکیه و پاکسازی از تعلقات، توسط رسولان الهی و اولیای رحمانی می‌باشد و چنانچه علم را بدون تزکیه و تنها از راه قلم و آموزش به دست بیاورد، باعث می‌شود که خود را بی‌نیاز ببیند و در نتیجه، به طغیان در برابر حق گرفتار آید؛ همانند…
آیات ابتدایی سوره علق، اوّلین آیاتی است که بر پیامبر رحمت، حضرت محمد(ص)، نازل شد. توجه به این نکته و نیز محتوای بلند این سوره، خود گواه بر آن است که سوره علق، در حقیقت، مقدمه کاملی است برای تمامی سوره‌های قرآن؛ چرا که پیام‌آور توحید، عبودیت و اطاعت از پروردگار برای نیل به قرب اوست و مؤمنان موحّد همچون محمد بن عبدالله(ص) را به دوری از مشرکان سرکش همانند ابوجهل، توصیه می‌نماید. ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ * اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِی خَلَقَ * خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ…
