﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ * قُإِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ * وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِی دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا * فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ ۚ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا﴾؛[1] «به نام خداوند بخشاینده مهربان. هنگامی که آمد یاریِ خدا و پیروزی، و دیدی که مردم وارد می‌شوند در دین خداوند، گروه‌گروه، پس تسبیح گوی به حمد پروردگارت و طلب آمرزش کن از او که همانا اوست توبه‌پذیر.» خداوند، پیامبر عظیم الشأن خود را پس از حدود بیست سال پایداری در مسیر رسالت الهی و هدایت مردم، توسط امتش یاری نمود و فتح و…
نکته‌های عرفانی از متشابهات قرآن
سوره توحید و آیات ابتدایی سوره حدید که فهم اسرار آنها به صاحبدلان ژرف‌اندیش در آخرالزمان نسبت داده شده،[1] با یکدیگر ارتباط معنایی دارند؛ زیرا آن حقیقتی که به صورت باطنی در سوره توحید ذکر شده، ظهورش در سوره حدید می‌باشد.[2] به بیان دیگر، سوره توحید، حقیقت ذاتی و صفاتی خداوند را با اوصاف یکتایی و بی‌نیازی بیان می‌کند و شش آیه ابتدایی سوره حدید نیز بیانگر همان حقایق توحیدی، همراه با اشاره به تجلی آن در اشرف مخلوقات، یعنی انسان کامل است. توضیح اینکه حقیقت توحید به تصریح ﴿هُوَ…
خدای احد همچون خورشید در منظومه شمسی است؛ چرا که خورشید، قمرها و سیارات این منظومه، از جمله زمین را از خود به ظهور رسانده و به‌تعبیری، خلق نموده، نه آنکه آنها را زاییده باشد وگرنه می‌بایست همگی نظیر خودش، خورشید باشند؛ اما با این حال، در درون هر سیاره، حقیقتی از خورشید و روشنایی آن به صورت پوشیده و پنهان وجود دارد؛ چنان‌که هسته کره زمین از مواد مذاب و آتشین تشکیل شده است. همچنین خورشید در منظومه‌اش، یکتا و بی‌همتاست و در عینِ یکتایی و احدیت، به سبب…
اگر خداوند موجودی جدای از عالم هستی فرض شود، علاوه بر شرک بودن این موضوع، وجود خدا محدود و همراه با ضعف و کاستی در نظر گرفته شده است. و اگر خدا از موجودی زاییده شده یا او موجودی را زاییده باشد، باز هم موجب دوگانگی و شرک است؛ در حالی که او وجودی یگانه در تمام هستی است که هیچ‌گونه همتایی ندارد. ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ * قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ * وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ﴾؛[1] «به نام خداوند بخشاینده…
«الله» نور آسمان‌ها و زمین است[1] و با اینکه «احد» می‌باشد، در کثرت موجودات به ظهور رسیده و در کسوت واحدیت جلوه‌گر شده است؛ واحدیتی که «صمد» یعنی بی‌نیاز مطلق می‌باشد؛ چرا که هر چه بخواهد، در مظاهرش وجود دارد؛ در حالی که هر یک از موجودات همچون انسان، روزی‌خوار درگاه خدای واحدند و به او نیازمند می‌باشند؛ ﴿یا أَیهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللهِ وَ اللهُ هُوَ الْغَنِی الْحَمیدُ﴾؛[2] «ای مردمان! شمایید فقیر به سوی خدا، و خداوند، اوست بی‌نیاز ستوده.» ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ * قُلْ هُوَ اللَّهُ…
خداوند در ذاتش، احد و در اسما و صفاتش، واحد می‌باشد. واحد، عبارت از تمامی اسما و صفات، یعنی مجموعه بیکران هستی است که همگی یک وجود کلّی را تشکیل می‌دهند و آن، وجودِ حق تعالی می‌باشد. با این توضیح که خدای احد در ازل چون گنجینه‌ای سربه‌مُهر، جامع همه کمالات پوشیده بود که بر اساس حب ذاتی نسبت به شناخته شدن خود، به آفرینش پرداخت و به صورت اسما و صفات در مظاهرش جلوه‌گر شد و با ظهور در عالم کثرت، واحدیت خویش را آشکار ساخت. و این سیر…
امر خداوند در ابتدای سوره توحید، خطاب به حضرت محمد(ص) و به طور کلّی، خطاب به کاملان رحمانی می‌باشد که خود مصداق توحید ربوبی‌اند و حقیقت توحید از ربّ درون آنها بر قلب مطهّرشان نازل می‌شود و با گفتن ﴿بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ﴾، یعنی توسط نورانیت، روحانیت و وجاهت باطنی‌شان بر زبان مبارک آنان جاری می‌گردد. با چنین خطابی، این سوره می‌خواهد بفرماید: ای محمد! ای جام جهان‌نمای هستی! و ای اشرف و اکمل مخلوقات! بگو «الله» که اسم جامع است و شامل همه اسما و صفات می‌باشد، از «هو»…
سوره توحید، بعد از دو سوره فلق و ناس نازل شده است[1] و این مطلب، حکایت از آن دارد که آدمی برای گذر از جایگاه‌های ظلمانی و وحشتناک دنیاپرستان، به سلاح سوره فلق در دست چپ و سلاح سوره ناس در دست راست نیاز دارد تا بتواند به سلامت به دریای عمیق و پهناور سوره توحید برسد و آنگاه در پرتو عشق و اخلاص، از ژرفای این دریای پهناور، دُرهای حقایق توحیدی را استخراج نماید؛ چرا که حقیقت سوره فلق، پناه بردن به پروردگارِ سپیده‌دم از شرّ تاریکی آدمیانی است…
سوره توحید، شناسنامه خداوند و بیانگر هویت اوست که عصاره قرآن و چکیده حقایق عالم هستی می‌باشد. این سوره با وجود آنکه فقط چهار آیه دارد، دریای بی‌نهایت اسرار پوشیده است؛ اسراری که تنها مطهّرانِ مخلَص به آن دسترسی دارند و سالکان طریق کمال و جمال، در سایه اخلاص که نام دیگر این سوره است، می‌توانند از شرّ شیاطین وسوسه‌گرِ جن و انس محفوظ مانده[1] و شایسته درک حقایق آن گردند و نیز می‌توانند با اتصال به اولیای رحیمی و کامیابی از نورانیت و روحانیت آنان، به مقام مخلَصین، یعنی…
تمامی اسرار و حقایق عالم وجود در سه کتاب کلّی جلوه‌گر است که دستیابی به آنها نیازمند طهارت و تزکیه نفس می‌باشد: اوّل، کتاب هستی که جایگاه ظهور اسما و صفات بی‌انتهای الهی است و منظور از آن، همان ستارگان آسمان و سیارات گوناگون، از جمله زمین و موجودات درون آنهاست که هر یک در منازل ویژه خود در حال سیر می‌باشند. دوم، کتاب قرآن است که محل ظهور حقایق عالم هستی از زبان حق در قالب الفاظ و عبارات برای هدایت انسان می‌باشد. و سوم، کتاب قلب است که…
