امر خداوند در ابتدای سوره توحید، خطاب به حضرت محمد(ص) و به طور کلّی، خطاب به کاملان رحمانی می‌باشد که خود مصداق توحید ربوبی‌اند و حقیقت توحید از ربّ درون آنها بر قلب مطهّرشان نازل می‌شود و با گفتن ﴿بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ﴾، یعنی توسط نورانیت، روحانیت و وجاهت باطنی‌شان بر زبان مبارک آنان جاری می‌گردد.

با چنین خطابی، این سوره می‌خواهد بفرماید: ای محمد! ای جام جهان‌نمای هستی! و ای اشرف و اکمل مخلوقات! بگو «الله» که اسم جامع است و شامل همه اسما و صفات می‌باشد، از «هو» که اشاره به مقام عماء، یعنی ذات الهی دارد،^[1] به ظهور رسیده و در عین واحدیتش، احد است و نیز ‌‌‌‌به موجب واحدیت، صمد و بی‌نیاز می‌باشد؛ خدایی که خلق کرده، اما نزاییده و زاده هم نشده و هیچ همتایی هم برای او وجود ندارد.

پی‌نوشت‌ها:

[1]. بحث از مقام عماء، یعنی مقام ذات و چگونگی تجلی آن و آغاز آفرینش، بحث دامنه‌داری است که از دیدگاه علومی همچون فیزیک و شیمی نیز قابل تبیین است؛ اما به جهت اینکه از سیر معارف این کتاب خارج است و موجب طولانی شدن مطالب می‌گردد، از ارائه آن خودداری می‌نمایم.

[2]. سوره اخلاص.

از کتاب «لطایف قرآنی»