خداوند در ذاتش، احد و در اسما و صفاتش، واحد می‌باشد. واحد، عبارت از تمامی اسما و صفات، یعنی مجموعه بیکران هستی است که همگی یک وجود کلّی را تشکیل می‌دهند و آن، وجودِ حق تعالی می‌باشد. با این توضیح که خدای احد در ازل چون گنجینه‌ای ‌‌سربه‌مُهر، جامع همه کمالات پوشیده بود که بر اساس حب ذاتی‌ نسبت به شناخته شدن خود، به آفرینش پرداخت و به صورت اسما و صفات در مظاهرش جلوه‌گر شد و با ظهور در عالم کثرت، واحدیت خویش را آشکار ساخت.

و این سیر ظهوری که از ازل آغاز گشته، به اشاره ﴿كُلَّ یوْمٍ‏ هُوَ فی‏ شَأْنٍ﴾،^[1] دائماً در حال انجام است و همواره خداوند از احدیت به واحدیتش تجلی دارد و ‌‌بدین وسیله، وجود را فیض می‌بخشد و پیوسته ثمرات را در جلوه‌هایش به ظهور می‌رساند و چنانچه سالک الی الله بخواهد به کمال و جمال مطلق نایل شود، به اشاره ﴿إِلهُكُمْ إِلهٌ‏ واحِدٌ﴾،^[2] باید در واحدیت الهی سیر نماید و نه در احدیت او که ذات صِرف است و کمالات در آن پوشیده و ‌‌سربه‌مُهر می‌باشد.

پی‌نوشت‌ها:

[1]. سوره الرحمن، آیه 29: «هر روزی او در کاری است.»

[2]. سوره بقره، آیه 163: «خدای شما، خدای واحد است.»

از کتاب «لطایف قرآنی»