سوره توحید، بعد از دو سوره فلق و ناس نازل شده است[1] و این مطلب، حکایت از آن دارد که آدمی برای گذر از جایگاه‌های ظلمانی و وحشتناک دنیاپرستان، به سلاح سوره فلق در دست چپ و سلاح سوره ناس در دست راست نیاز دارد تا بتواند به سلامت به دریای عمیق و پهناور سوره توحید برسد و آنگاه در پرتو عشق و اخلاص، از ژرفای این دریای پهناور، دُرهای حقایق توحیدی را استخراج نماید؛ چرا که حقیقت سوره فلق، پناه بردن به پروردگارِ سپیده‌دم از شرّ تاریکی آدمیانی است که در یکی از مراتب و شعبه‌های پستِ جمادی، نباتی و حیوانی به سر می‌برند و حقیقت سوره ناس، پناه بردن به پروردگار انسان‌ها از شرّ پیشوایان وسوسه‌گر و گمراه‌کننده از بین جن و انس می‌باشد.
سوره فلق در واقع، می‌فرماید: ای محمد! برای نیل به دریای توحید و درک حقایق آن، بگو پناه می‌برم به پروردگارِ شکافنده صبح از شرّ آنچه آفریده است و از شرّ شب تاریک چون درآید و از شرّ زنان سحرکننده که دمندگان در گره‌ها هستند؛ زنانی که با استفاده از جمال فریبنده و کلام افسونگرشان در کار مردم گره ایجاد می‌کنند و نیز از شرّ حسدبَرنده هنگامی که حسادتش را آشکار می‌سازد.[2]
و سوره ناس در حقیقت، می‌فرماید: ای محمد! بگو پناه می‌برم به پروردگاری که پادشاه و خدای آدمیان است، از شرّ وسوسه‌گرِ پنهان‌شونده؛ آن که وسوسه می‌کند در سینه‌های مردمان، از جن و انس؛ جنّی که نتوانسته خود را از آتش و شعله به نور، یعنی به مقام «ملائکه» برساند و انسی که نتوانسته خود را از آب و خاک به روح، یعنی به مقام «روح قدسی» نایل کند.[3]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. ترتیب نزول سوره‌های فلق، ناس و توحید، به‌‌ترتیب 20، 21 و 22 می‌باشد.
[2]. سوره فلق: «به نام خداوند بخشاینده مهربان. بگو [ای محمد!] پناه می‌برم به پروردگار سپیده‌دم از شرّ آنچه آفرید و از شرّ شب تاریک، وقتی که فراگیرد و از شرّ [زنان] دمنده در گره‌ها و از شرّ حسود، آنگاه که حسد ورزد.»
[3]. سوره ناس: «به نام خداوند بخشاینده مهربان. بگو [ای محمد!] پناه می‌برم به پروردگار مردم، پادشاه مردم، خدای مردم، از شرّ وسوسه‌گر پنهان‌شونده؛ آن که وسوسه می‌کند در سینه‌های مردم از جن و انس.»
