تمامی اسرار و حقایق عالم وجود در سه کتاب کلّی جلوه‌گر است که دستیابی به آنها نیازمند طهارت و تزکیه نفس می‌باشد:
اوّل، کتاب هستی که جایگاه ظهور اسما و صفات بی‌انتهای الهی است و منظور از آن، همان ستارگان آسمان و سیارات گوناگون، از جمله زمین و موجودات درون آنهاست که هر یک در منازل ویژه خود در حال سیر می‌باشند.
دوم، کتاب قرآن است که محل ظهور حقایق عالم هستی از زبان حق در قالب الفاظ و عبارات برای هدایت انسان می‌باشد.
و سوم، کتاب قلب است که از رهگذر طهارت همچون آیینه‌ای پاک و شفاف، تجلی‌گاه اسرار و حقایق دو کتاب قبلی می‌باشد. خداوند رحمان در آیه ذیل به دو کتاب اوّل، تصریح نموده و کتاب سوم، یعنی قلب را با عنوان کتاب پوشیده (مکنون) معرّفی کرده است:
«پس قسم یاد نمی‌کنم به جایگاه‌های ستارگان، و به‌درستی که آن سوگندی است عظیم، اگر بدانید. همانا که این، قرآنی است گرامی در کتابی پوشیده که مَس نمی‌کند آن را مگر پاک‌شدگان.»[1]
در آیات فوق، اینکه خداوند فرموده: «قسم نمی‌خورم»، به جهت عظمت این قسم و ضعف و ناتوانی عموم مردم در دریافت حقیقت آن است؛ اما آنجا که فرموده: «این قسمی است عظیم»، نشان می‌دهد که خداوند برای خواص مردم که اهل آگاهی و معرفت‌اند، قسم یاد کرده است.
پی‌نوشت:
[1]. سوره واقعه، آیه 75 ـ 79.
