نزاع و جدالی که بین دو همنشین مطرح گردیده، نزاعی است که در پیشگاه روح میان عقل و نفس در می‌گیرد؛ به طوری که نفس، صورت اعمال خود را به محضر دیده‌بان خویش، یعنی روح ارائه می‌نماید و با اشاره به عقل، او را متهم به شرک و شک می‌کند و درخواست عذاب او را می‌نماید: «بیندازید در جهنم هر کافر ستیزه‌گر را، منع‌کننده از خیر و متجاوزِ شک‌آورنده را؛ آن که قرار داد با خدا، الهه‌ای دیگر را. پس، بیندازید او را در عذاب شدید.»[1] در این هنگام، عقل…
نکته‌های عرفانی از متشابهات قرآن
هنگامی که بی‌هوشی مرگ بیاید، در «صور» دمیده می‌شود و روز جزا برای شخص فرا می‌رسد و به واسطه اعمال گوناگون، صورت باطنی آدمی پدیدار می‌گردد. آنگاه به او گفته می‌شود: این است همان چیزی که تو در دنیا از آن غافل و روی‌گردان بودی. در این موقع، نفس آدمی با یک سوق‌دهنده و یک شاهد، حاضر می‌گردد و پس از آنکه پرده غفلت از او برداشته شد، نتیجه اعمال و کردار خویش را می‌بیند. در این حال، به او می‌گویند: «به‌حقیقت، بودی در غفلت از این. پس، برداشتیم از…
منظور از دو ملاقات‌کننده‌ای که در سمت چپ و راست آدمی نشسته‌اند، دو حقیقت در وجود انسان، یعنی نفس و عقل و به تعبیر دیگر، نفس امّاره و نفس لوّامه می‌باشد که در روز وَعید، مهلتشان به اتمام رسیده و از تلاش فارغ شده‌اند و حقیقت سوم، روح یا نفس مطمئنه می‌باشد که به عنوان دیده‌بان الهی و نگهبانِ آماده،[1] قضاوت بین نفس و عقل را که در پیشگاه او نشسته‌اند، عهده‌دار است؛ همان حقیقت خدایی که از رگ گردن به انسان نزدیک‌تر است و پیوسته همراه او می‌باشد.[2] نفس،…
فرشتگان نورانی و روحانیان قدسی، یعنی ابرار رحمانی و مقرّبان رحیمی که در حریم امن آسمانی هستند، از گزند شیاطین سرکش محفوظ می‌باشند؛ شیاطینی که در زمره جن و انس هستند و از آمدن به جایگاه نور و روح منع می‌شوند و پیوسته در مرتبه آتش و خاک می‌باشند و به این جهت، نسبت به محفل درخشنده مقرّبان، نامحرم‌اند و توانایی شنیدن و درک اسرار و حقایق آنان را ندارند و چنانچه بخواهند مخفیانه از اسرار و حقایق ابرار و مقرّبین با خبر شوند تا به این وسیله، مشکلی برای…
چراغ‌ها و ستارگان آسمانی که باعث زینت عالم مُلک و هدایت ناسوتیان به سوی مراتب بالاتر هستند، ابرار نورانی و مقرّبان روحانی می‌باشند که به عنوان ملائکه و روح در طبقه پنجم به سر می‌برند. این نورانیان و روحانیان می‌توانند در اثر بندگی حق و خدمتگزاری به بندگان خدا، به درجات اعلا، یعنی به مقام جبروتیان و لاهوتیان نایل گردند. ﴿إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِزِينَةٍ الْكَوَاكِبِ * وَحِفْظًا مِّن كُلِّ شَيْطَانٍ مَّارِدٍ * لَّا يَسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلَإِ الْأَعْلَىٰ وَيُقْذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٍ * دُحُورًا ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ وَاصِبٌ * إِلَّا مَنْ…
خداوند رحمان بعد از آفرینش زمین و آسمان ظاهری، مجموعه خلقتش را در دو روز به صورت هفت آسمان قرار داد و در هر طبقه آسمان، کار و امر آن را وحی نمود؛ به این معنا که آسمان‌های هفت‌گانه سلوک را برای سیر صعودی انسان مقدّر ساخت و کار و خاصیت هر طبقه را در دو روز، یعنی در پرتو دو نور مقدس رسالت الهی و ولایت رحمانی تعیین نمود تا آدمی در هر آسمان به برکت این دو نور، به طی مراتب هفت‌گانه کمال بپردازد؛ هفت آسمانی که به…
دین اسلام، جامع شریعت موسوی و معرفت عیسوی، و حقیقتی کلّی و متکامل در بین همه ادیان الهی است؛ چرا که در عصر رسول اکرم(ص) سطح عقل و آگاهی مردم نسبت به پیشینیان بالاتر رفته بود. از این‌رو، خداوند، حضرت محمد(ص) را بر همه رسولان خود گرامی‌تر داشته و بیشترین تأکید را در این دین، بر تسلیم قرار داده تا پیروان او به کمال و جمال نایل گردند؛ چنان‌که قرآن سفارش می‌نماید: «پس، هرگز نباید بمیرید، مگر در حالی که باشید تسلیم‌شدگان.»[1] بنابر این، اگر کسی واقعاً به دین اسلام…
از مهم‌ترین اوصاف خداوند رحمان، عدالت و بخشندگی و مهربانی اوست و با این اوصافِ الهی، سازگار نیست که به عنوان مثال، کسی پنجاه سال مرتکب خطا و اشتباه بشود، ولی تا بی‌نهایت عذاب بکشد و هرگز راه نجاتی نداشته باشد. بنابر این، منظور از خلود و جاودانگی در دوزخ، آن است که وقتی آدمی در اثر اعمال زشت و پلید خود به یکی از صورت‌های پست حیوانی یا نباتی و یا جمادی در آمد، در طول زندگی خود در هر یک از آن عوالم تا زمان تقدیرش، جاودان در…
دنيا جايگاه دو گروه «رحمانيان نورانی» و «شيطانيان ظلمانی» است و هر يک به دعوت اوليای خويش، لبيک می‌گويند و با اعمال خود از ايشان پيروی می‌کنند تا اينکه وقتی عمرشان پايان می‌يابد و اجل آنها طبق قضا و قدر الهی فرا می‌رسد، نتيجه اعمالشان را به صورت «مَلَک‌الموت» (فرشته مرگ) نظاره نموده و آنگاه به سوی پروردگارشان رجعت نمايند. ﴿قُلْ يَتَوَفَّاكُم مَّلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ﴾؛[1] «بگو می‌میراند شما را فرشته مرگ؛ آن که مأمور است بر شما. سپس، به سوی پروردگارتان بازگردانیده می‌شوید.» از…
قوم حضرت موسی(ع) از یک‌سو، نسبت به طعام «منّ و سلوی» ناشکری نموده و غذای ظاهری درخواست کردند؛[1] یعنی از شریعت الهی خسته شدند و به جای بهره‌مندی از آرامش و مهربانی، طریق خشم و شهوت و بی‌صبری را در پیش گرفتند و آزادی عمل بیشتری طلب نمودند، و از سوی دیگر، زمانی که آن حضرت از قومش خواست که سجده‌کنان به بیت‌المقدس وارد شوند و از گناهانشان استغفار نمایند، از فرمان او سرپیچی نمودند[2] و در نتیجه این کفران، به غضب الهی و عذاب بزرگ آسمانی، یعنی محرومیت از…
