حقیقت دین، حرکت صعودی انسان از «اسفل سافلینِ» زشتی و زمختی به سوی «اعلی علیینِ» زیبایی و لطافت است و به اشاره آیه ﴿قُلِ ادْعُوا اللهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ﴾،^[1] پرواز به آسمان جمال رحیمیت، ابتدا با بُراق شریعت برای رسیدن به جایگاه الهی، و سپس، با بُراق معرفت برای نیل به حریم رحمانی می‌باشد. همان‌طور که انسان برای حرکت در امور دنیایی، به نور خورشید در روز، و به نور ماه در شب، محتاج است، برای حرکت در امور دینی، به شریعت الهی در سِیر ظاهری، و به معرفت رحمانی در سِیر باطنی نیازمند می‌باشد. در واقعه معراج رسول اکرم(ص) نیز این دو سِیر دیده می‌شود: سِیر اوّل، توسط بُراق شریعت تا محل «قاب‌قوسین» برای تعلیم حقایق الهی، و سِیر دوم، توسط بُراق معرفت تا «سدرة‌المنتهی» برای رؤیت حقایق رحمانی.

پی‌نوشت:

[1]. سوره اسراء، آیه 110: «بگو بخوانید [خدا را] به نام الله یا بخوانید به نام رحمان. …»

از کتاب «لطایف قرآنی»