خداوند رحمان به مردان و زنان مؤمنِ اهل نور، بشارت به بهشت‌هایی داده که در آنها نهرهایی جاری است. این نهرهای روان، در واقع، وجود پاک و مطهّر خود مؤمن است که در جنت پروردگار خویش، هر چه جلوتر می‌رود، کمال و جمال بیشتری برای او جلوه می‌کند؛ چنان‌که به عنوان مثال، ابتدا از کنار چمنزارها می‌گذرد و در دو طرف خود، سرسبزی‌هایی را می‌بیند که بر نور چشم او می‌افزاید و به لذت و شادمانی می‌رسد. سپس، از بین درختانِ مختلف میوه عبور می‌کند که دیدن آنها و تناول از میوه‌هایشان برای او معرفت و توانایی را به بار می‌آورد و آنگاه از میان گل‌های رنگارنگ گذر می‌کند که به واسطه زیبایی‌ها و عطر دل‌انگیز آنها به سرمستی و فنا نایل می‌شود و ‌‌در نهایت، به مه‌رویان نورانی و روحانی می‌رسد و توسط آنها به سلامتی و زیبایی، بقا می‌یابد.

این چهار مرحله، به بیان دیگر، همان نهرهای بهشتی «آب»، «شیر»، «شراب» و «عسل» است که سالک با نوشیدن از آنها، حقایق چهارگانه: «حیات و شادمانی»، «معرفت و توانایی»، «عشق و سرمستی» و «سلامتی و زیبایی» را در وجود خویش محقق می‌سازد؛ نهرهای چهارگانه‌ای که قرآن درباره آنها می‌فرماید: «وصف بهشتی که وعده داده شده به پرهیزکاران، در آن، نهرهایی است از آب که متعفن نشود و نهرهایی از شیر که تغییر نکند مزّه‌اش و نهرهایی از شراب که لذتی است برای نوشندگان و نهرهایی از عسل خالص. …»^[1]

پی‌نوشت:

[1]. سوره محمد، آیه 15.

از کتاب «لطایف قرآنی»