نیاز به دو نور مقدس

سالک الی الله در سیر صعودی به سوی کمال و جمال مطلق، یعنی برای رسیدن به بهشت وجاهت، به دو نور مقدس نیازمند است: نور الهی اسلام، و نور رحمانی ایمان. توضیح اینکه سیر رهرو کمال و جمال، ابتدا در «صراط مستقیم» است و سپس، در «صراط حمید» ادامه می‌یابد و آنگاه به بهشت نعیم مقرّبین ختم می‌شود. در این سیر، سالک پیوسته از زشتی و زمختی به سوی لطافت و زیبایی در حرکت است و چنین حرکتی هیچ‌گاه میسّر نمی‌شود، مگر با بهره‌مندی از دو نور اسلام و ایمان.

مردان و زنان مؤمن به واسطه ارادت قلبی و پیروی عاشقانه از اولیای رحیمی در زندگانی دنیا، صاحب دو نورند و در عرصه قیامت نیز این دو نور برای آنها جلوه می‌نماید: نور اسلام (تسلیم قلبی) که پیشِ روی آنهاست و نور ایمان (اعتقاد قلبی) که سمت راستشان می‌باشد و چون غلبه با نور ایمان است، به آنها «اصحاب یمین» (یاران سمت راست) گفته می‌شود.

اصحاب یمین (ابرار) با این دو نور، یعنی تسلیم و ایمان به اولیای خدا، بشارت ورود به بهشت را دریافت می‌کنند؛ بهشتی که نهرهای حیات‌بخش رحیمی در آن جاری است و در واقع، ابرار در سرای آخرت، به رَوح و ریاحین و جنت نعیم مقرّبان وارد می‌شوند و به کامیابی عظیم می‌رسند؛ «روزی که می‌بینی مردان و زنان با ایمان را، می‌شتابد نور ایشان پیش رویشان و به جانب راستشان. بشارت باد بر شما امروز بهشت‌هایی که جاری می‌شود از زیر [درختان] آن، نهرها! جاویدانید‌ در آنها. این است آن کامیابی بزرگ.»^[1]

(يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ يَسْعَىٰ نُورُهُم بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِم بُشْرَاكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ‎*‏ يَوْمَ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِن نُّورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَرَاءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا فَضُرِبَ بَيْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِن قِبَلِهِ الْعَذَابُ)؛[2] «روزی که می‌بینی مردان و زنان با ایمان را می‌شتابد نور ایشان پیش رویشان و به جانب راستشان. بشارت باد بر شما امروز بهشت‌هایی که جاری می‌شود از زیر [درختان] آن، نهرها! جاویدانید در آن‌ها. این است آن کامیابی بزرگ. روزی که گویند مردان و زنان منافق به ‌آنان که ایمان آوردند: نظر کنید به ما تا بگیریم از نور شما! گفته شود که برگردید به پشت سرتان، پس درخواست کنید نوری. پس، کشیده شود میانشان دیواری که برای آن دری است که در باطنش، رحمت است و ظاهرش از پیش رو، عذاب می‌باشد.»

«خلود» (جاودانگی) در بهشت، به معنای ماندن تا ابد در یک جایگاه نیست؛ چرا که سیر انسان به سوی کمال و جمال مطلق هیچ‌گاه به اتمام نمی‌رسد و سلوک او منزل به منزل به سمت بی‌نهایت می‌باشد. از این‌رو، خلود به این معناست که آدمی در هر منزل از منازل بهشتی کمال، جاودان و برقرار بوده و از نعمت‌ها و زیبایی‌هایش لذت می‌برد تا زمانی که به جایگاهی بالاتر نایل گردد؛ اما مراد از کامیابی بزرگ، ورود در بهشت وجاهت مقرّبان رحیمی و آرامش و آسایش در آنجاست.

مقرّبین، همچون ستارگان دنباله‌داری هستند که از آسمان دنیا در حال گذرند و به ‌‌هیچ‌چیز و هیچ جایگاهی وابستگی ندارند و تنها مردان و زنان ابرارند که همانند برخی از سنگ‌ها و اجرام آسمانی با آنها همراه می‌گردند و به سوی مقصود حقیقی که نهایت زیبایی و لطافت است، رهسپار می‌شوند. به واسطه همین همراهی عاشقانه است که ابرار، یعنی اصحاب یمین، بدون هیچ حساب و کتابی به بهشت‌های رحیمیت وارد می‌گردند؛ ﴿كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهینَةٌ * إِلاَّ أَصْحابَ الْیمینِ * فی‏ جَنَّات…﴾؛^[3] «هر نفسی به آنچه کسب کرده، در گرو است؛ مگر اصحاب یمین که در بهشت‌ها هستند. …»

پی‌نوشت‌ها:

[1]. سوره حدید، آیه 12.

[2]. همان، آیه 12 ـ 13.

[3]. سوره مدثر، آیه 38 ـ 40.

از کتاب «لطایف قرآنی»